Umowa o pracę może zostać rozwiązana zarówno przez pracodawcę, jak i pracownika. Wyróżniamy różne formy jej rozwiązania w zależności od okoliczności. Najbardziej popularnym sposobem jest rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem. Zdarza się jednak, że obydwu stronom zależy na szybszym zakończeniu umowy. Wtedy mamy do czynienia z porozumieniem stron. Wyróżniamy jeszcze jeden sposób, który można wykorzystać, gdy pracodawca naruszy podstawowe obowiązki pracownicze - wypowiedzenie w trybie natychmiastowym.

Rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika - jakie są sposoby?

Pracownik umowę o pracę może rozwiązać na 3 sposoby:

• za wypowiedzeniem
• w trybie natychmiastowym
• za porozumieniem stron.

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem polega na złożeniu przez pracownika oświadczenia skutkującego zakończeniem umowy po okresie wypowiedzenia. Dokumentu nie trzeba dostarczać ani na piśmie, ani osobiście, jednakże jest to najbezpieczniejszy sposób, gdyż w przypadku skierowania pracownika na drogę sądową to właśnie on będzie musiał udowodnić dostarczenie wypowiedzenia. Pismo należy wręczyć w dwóch wersjach, jednej dla pracodawcy, a drugiej dla pracownika, aby pracownik również miał potwierdzenie przekazania dokumentu. Nie trzeba w nim zawierać powodu wypowiedzenia. Niestety w przypadku złożenia wypowiedzenia przez pracownika, nie przysługują mu 2 dni zwolnienia na poszukiwanie pracy.

Z rozwiązaniem umowy o pracę w trybie natychmiastowym (inaczej rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia), mamy styczność kiedy pracodawca w sposób ciężki naruszy podstawowe obowiązki pracownicze. Do takich obowiązków należy np. zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, czy też wynagradzanie pracownika za wykonaną pracę. Jeżeli otrzymamy od lekarza orzeczenie, że wykonywana przez nas praca ma szkodliwy wpływ na nasze zdrowie, pracodawca ma obowiązek przenieść nas do innej, bezpiecznej pracy. Jeśli tego nie zrobi, również możemy rozwiązać umowę w tym trybie. Co ważne, składając wypowiedzenie ze skutkiem natychmiastowym, konieczne jest podanie konkretnej przyczyny złożenia tego dokumentu. Kiedy rozwiązujemy umowę w ten sposób, przysługuje nam odszkodowanie za okres wypowiedzenia.

Pracownik będący na okresie wypowiedzenia z reguły nie ma już motywacji do pracy. Dlatego też przygotowując się na rozmowę z szefem, najlepiej oprócz wypowiedzenia, zabrać ze sobą rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron. Jest to szczególny rodzaj rozwiązania, w którym obie strony decydują się na szybsze zakończenie umowy.

Czy każdy może rozwiązać umowę?

Rozwiązanie umowy o pracę może złożyć każdy pracownik, niezależnie od rodzaju umowy, w ramach której jest zatrudniony. Rodzaj umowy może mieć niekiedy znaczenie przy określaniu długości okresu wypowiedzenia, ale o tym w dalszej części artykułu.

Ile wynosi okres wypowiedzenia? 

Rozwiązywanie umowy o pracę za wypowiedzeniem, jak nazwa wskazuje, oznacza, że obowiązuje nas okres wypowiedzenia. Jego długość uzależniona jest od rodzaju umowy i stażu pracy u danego pracodawcy. Okres wypowiedzenia umowy o pracę na okres próbny wynosi:

• 3 dni robocze, jeżeli umowa zawarta jest na czas nie dłuższy niż 2 tygodnie;
• 1 tydzień, jeżeli umowa zawarta jest na czas dłuższy niż 2 tygodnie;
• 2 tygodnie, jeżeli umowa zawarta jest na 3 miesiące.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony i nieokreślony wynosi:

• 2 tygodnie, jeżeli staż pracy u danego pracodawcy wynosi mniej niż 6 miesięcy;
• 1 miesiąc, jeżeli staż pracy wynosi co najmniej 6 miesięcy;
• 3 miesiące, jeżeli staż pracy wynosi co najmniej 3 lata.

Do stażu pracy zalicza się łączny czas zatrudnienia u danego pracodawcy ze wszystkich stosunków pracy, niezależnie od tego, czy pomiędzy poszczególnymi umowami były przerwy. Do czasu zatrudnienia wlicza się także:

• zwolnienie chorobowe; urlop wychowawczy;
• czas zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeśli zmiana pracodawcy była spowodowana przejęciem zakładu pracy;
• czas zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeśli aktualny pracodawca jest następcą prawnym poprzedniego.

Jak liczyć okres wypowiedzenia?

W zależności od długości okresu wypowiedzenia, kończy on się w sobotę lub ostatniego dnia miesiąca. Jeśli okres wypowiedzenia wynosi 3 dni, tydzień lub 2 tygodnie to rozpoczyna swój bieg w najbliższą niedzielę po dniu złożenia wypowiedzenia, a kończy w sobotę. Z kolei jeśli okres wypowiedzenia wynosi miesiąc lub 3 miesiące, swój bieg zaczyna wraz z pierwszym dniem kolejnego miesiąca po miesiącu, w którym złożono wypowiedzenie.

Przykład 1.

Pracownik zatrudniony jest w ramach miesięcznej umowy o pracę na okres próbny, która rozpoczęła się 1.01.2024 r. Już 10 stycznia stwierdził on, że nie odpowiada mu ta praca i złożył rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem. Ile wynosi okres wypowiedzenia?

Okres wypowiedzenia wynosi tydzień, ponieważ umowa była zawarta na miesiąc, a swój bieg rozpoczyna w najbliższą niedzielę po złożeniu wypowiedzenia, tj. 14.01.2024 r. i kończy w sobotę 20.01.2024 r.

Przykład 2.

Pracownik zatrudniony jest w ramach umowy o pracę na czas określony. Umowa została podpisana 1.01.2024 r. Przed tą umową był zatrudniony u tego samego pracodawcy w ramach 3-miesięcznej umowy o pracę na okres próbny. 25.01.2024 r. pracownik złożył rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Staż jego pracy wraz z okresem wypowiedzenia wynosi ponad 4 miesiące, ale poniżej 6 miesięcy, w związku z czym długość okresu wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie. Kiedy zakończy się umowa?

Wypowiedzenie rozpocznie swój bieg w niedzielę 28.01.2024 r., a zakończy w sobotę 10.02.2024 r.

Przykład 3.

Pracownik zatrudniony jest w ramach umowy o pracę na czas nieokreślony. Przed tą umową był zatrudniony u tego pracodawcy najpierw w ramach umowy o pracę na okres próbny, a następnie w ramach umowy na czas określony. Pracę rozpoczął 1.02.2022 r. W dniu 23.01.2024 r. pracownik złożył rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem.  Ile wynosi okres wypowiedzenia?

Okres wypowiedzenia będzie wynosił miesiąc, ponieważ pracownik jest zatrudniony u tego pracodawcy od ponad roku, a swój bieg rozpocznie wraz z pierwszym dniem kolejnego miesiąca, tj. 1.02.2024 r., natomiast zakończy 29.02.20234 r.

Czy długość okresu wypowiedzenia może się zmienić?

Okres wypowiedzenia można zarówno skrócić i wydłużyć. Skrócić okres wypowiedzenia można w przypadku:

• ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy,
• na mocy porozumienia stron.

Wydłużyć go można, jeśli pracownik zatrudniony jest na stanowisku pracy związanym z odpowiedzialnością materialną za powierzone mienie. Jeśli pracownik zatrudniony jest na okres krótszy niż 6 miesięcy, okres wypowiedzenia można wydłużyć do 1 miesiąca, a jeśli powyżej 6 miesięcy, można wydłużyć do 3 miesięcy.

Jak widać rozwiązanie umowy o pracę może być dokonane na trzy sposoby. W przypadku rozwiązania umowy za wypowiedzeniem, obowiązuje nas okres wypowiedzenia, który można niekiedy zmienić. Decydując się na rozwiązanie umowy o pracę warto zastanowić się, który sposób jest najlepszy i najodpowiedniejszy.