Kasa zapomogowo-pożyczkowa stanowi znaczące wsparcie dla pracowników, emerytów i rencistów, a także ich rodzin, poprzez zapomogi lub nieoprocentowane pożyczki. Kto może zostać członkiem kasy zapomogowo-pożyczkowej, pod jakimi warunkami i jakie może odnieść z tego korzyści?

Podstawowe zasady

Warunkiem utworzenia tej formy samopomocy jest gotowość przystąpienia do niej przynajmniej 10 pracowników z danego zakładu pracy. Kasa zapomogowo-pożyczkowa ma im służyć jako alternatywa dla kredytów bankowych oraz szybkich pożyczek, tzw. chwilówek. Takie rozwiązanie jest szczególnie pomocne w wypadku trudnej sytuacji losowej, która dotknęła jednego z jej członków.

Na start pracownicy wpłacają wpisowe, którego wysokość ustala zgromadzenie członków, następnie co miesiąc zobowiązani są do odprowadzania do wspólnej kasy określonej kwoty, która może, choć nie musi, być potrącona z ich pensji. W razie nagłej potrzeby mogą skorzystać z zebranych środków lub odzyskać swoje pieniądze, gdy nie zajdzie konieczność wzięcia pożyczki lub zapomogi. Warunkiem otrzymania takiej pomocy jest opłacenie dwóch kolejnych składek członkowskich.

Większe możliwości

Działalność kasy zapomogowo-pożyczkowej oraz warunki jej utworzenia reguluje art. 39 ustawy z dn. 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, który stwierdza, że „u pracodawców mogą być tworzone kasy zapomogowo-pożyczkowe, których członkami mogą być osoby wykonujące pracę zarobkową, emeryci i renciści bez względu na przynależność związkową”. 

Definicja ta jest poszerzona od 1 stycznia 2019 r., co oznacza, że w skład kas zapomogowo-pożyczkowych mogą wejść również osoby prowadzące szeroko pojętą działalność gospodarczą – zatrudnione na podstawie innej niż stosunek pracy, czyli m.in. umowy cywilnoprawnej i osoby samozatrudnione. Wszyscy wymienieni tu pracownicy mają możliwość utworzenia kasy zapomogowo-pożyczkowej u danego pracodawcy. 

Obowiązki pracodawcy

Nowe zasady działalności kas zapomogowo-pożyczkowych wiążą się z nowymi obowiązkami dla pracodawców. Są oni zobowiązani do udzielenia pomocy pracownikom poprzez transport gotówki z banku oraz zapewnienie bezpiecznego miejsca na jej przechowywanie. Do ich zadań należy również dostarczanie druków i formularzy oraz prowadzenie księgowości.

Zarówno pracodawca, jak i wybrana kasa zapomogowo-pożyczkowa, mimo że ze sobą współpracują, zachowują odrębność celów i traktowane są jako dwa niezależne od siebie podmioty – administratorzy. Powinni natomiast ustalić między sobą sposób przetwarzania danych osobowych.

Jak działa kasa zapomogowo-pożyczkowa?

Podstawą do udzielenia pożyczki jest umowa zawarta między pracownikiem a kasą. Aby uzyskać pożyczkę lub zapomogę, pracownik składa odpowiedni wniosek, w którym musi wskazać wysokość pożyczki, a także wykazać możliwości finansowe i przedstawić propozycję formy jej spłaty. Może on również wskazać poręczycieli, którymi mogą być także inni członkowie kasy.

Pożyczka spłacana jest w ratach lub poprzez potrącenie określonej kwoty z wynagrodzenia dłużnika. Decyzję o przyznaniu pożyczki, a także o okresie oraz warunkach jest spłaty, w tym zapomogi, podejmuje zarząd kasy, który jest ponadto decyzyjny w sprawie ewentualnego odroczenia spłaty. Status kasy określa jasno maksymalną kwotę pożyczki, zasady jej obliczania i okres przeznaczony na spłatę.

Wady i zalety

Główną zaletą takich pożyczek jest brak oprocentowania. Oddajemy dokładnie tyle, ile pożyczyliśmy, co czyni je bardziej atrakcyjnymi niż pożyczki bankowe. Dodatkową korzyścią jest tutaj brak wymogu posiadania zdolności kredytowej do uzyskania gotówki oraz możliwość rozłożenia spłaty na okres 5 lat. Zaległe pieniądze są automatycznie pobierane z konta pracownika, dzięki czemu nie trzeba martwić się o terminy.

Kasa zapomogowo-pożyczkowa umożliwia również wzięcie pożyczki w nagłych sytuacjach, choć w tym przypadku jest to niewielka kwota, nieprzekraczająca kilku tysięcy złotych. Krótszy jest również termin spłaty, zwykle jest to najpóźniej rok od jej zaciągnięcia. Jeżeli pracownik spłaci jedną pożyczkę, może bez problemu wziąć kolejną.

Takie pożyczki lub zapomogi mają jedną, zasadniczą wadę – można skorzystać nich tylko wtedy, gdy zostanie zebrana określona kwota. Niekiedy problem może też stanowić górny limit pożyczki, choć tę kwestię można łatwo uregulować.

Sytuacje wyjątkowe

Gdyby pracownik zaprzestał spłacania zaciągniętej pożyczki, otrzymuje pisemne wezwanie do uregulowania należności, przy czym zostaje mu wyznaczony nowy termin spłaty. Kopię tego wezwania otrzymują również poręczyciele. Jeśli to nie poskutkuje i dłużnik w dalszym ciągu nie dokonał płatności w ponownie wyznaczonym terminie, zarząd kasy zapomogowo-pożyczkowej może pokryć zadłużenie z kieszeni jego poręczycieli.

Może się również zdarzyć, że jeden z pracowników zrezygnuje z członkostwa w kasie. Wówczas zobowiązany jest on do złożenia wniosku o wycofanie jego wkładu lub rozliczenie jego zadłużenia ze zgromadzonym wkładem.

Zgodnie z art. 44 Ustawy z dn. 14 sierpnia 2021 r. o kasach zapomogowo-pożyczkowych likwiduje się ona w dwóch przypadkach:

1. Liczba jej członków jest mniejsza niż 10 osób.
2. Następuje ogłoszenie upadłości lub likwidacja pracodawcy.

Kasy zapomogowo-pożyczkowe to znakomite rozwiązanie dla osób, które nie chcą lub nie mogą skorzystać z pożyczek bankowych. Warunki otrzymania gotówki są tu o wiele bardziej dogodne niż w instytucjach finansowych. Do tego wszystkiego niezbędne jest jedynie wykazanie stałego dochodu i akurat tego wymogu nie da się w żaden sposób ominąć.